Ảnh hưởng của hội nhập kinh tế đối với xuất khẩu cà phê của Việt Nam

Thuận lợi.

“Hội nhập kinh tế quốc tế có hiệu quả thì chúng ta mới tạo ra được thế đứng mới trên thương trường quốc tế, mới hạn chế được những đối xử không công bằng”nhân định trên hoàn toàn đúng trong bối cảnh kinh tế của Việt nam hiện nay,nó đúng cả trong từng ngành cụ thể.Khi nghiên cứu về tình hình xuất khấu cà phê của chúng ta trong những năm vừa qua ta có thể chỉ ra những thuận lợi cơ bản do tác động của hội nhập kinh tế.Hiện nay,tổ chức thương mại thế giới WTO đã thao túng tới 95% kim ngạch buôn bán thế giới, nên khi đã trở thành thành viên chính chức vào đầu năm 2007 chúng ta đã có rất nhiều thuận lợi trong xuất khẩu cà phê trên thị trường quốc tế. Nhờ có hội nhập kinh tế quốc tế, chúng ta đã tranh thủ được nguồn vốn, kỹ thuật, công nghệ tiên tiến để đáp ứng với yêu cầu tiêu chuẩn khắt khe của hiệp hội cà phê.Chỉ có hội nhập kinh tế quốc tế, chúng ta mới mở rộng được thị trường xuất nhập khẩu, tạo điều kiện thuận lợi cho việc tiêu thụ sản phẩm. Mở cửa hội nhập do đó, không chỉ là để các doanh nghiệp của ta vươn ra, mà còn để các doanh nghiệp nước ngoài đi vào sản xuất và kinh doanh ở nước ta. Rõ ràng, hội nhập kinh tế quốc tế là nhu cầu nội sinh của bản thân nền kinh tế nước ta, chứ không phải do chúng ta bị o ép, bị bắt buộc. Thời cơ đang đến, yêu cầu của chính bản thân đòi hỏi, không còn sự lựa chọn ưu việt nào hơn. Vấn đề đặt ra là chúng ta lựa chọn như thế nào để vẫn hội nhập phát triển mà vẫn bảo đảm hội nhập lành mạnh và cùng phát triển giữa các nước xuất và nhập khẩu cà phê.Có thể nói rằng trong những năm đầu hội nhập,thị trường xuất khẩu cà phê của chúng ta đã có nhiều gợi mở.Với những thị trường khắt khe và khó tính hơn đòi hỏi chúng ta cần nỗ lực đáp ứng nhu cầu để có được sự tin tưởng và mối quan hệ làm ăn lâu dài trong tương lai.Mặt khác khi hội nhập kinh tế ,tức là hoà mình vào thị trường chung,cùng ganh đua với những nước có lịch sử phát triển kinh tế từ lâu đời,với tìêm lực mạnh hơn hẳn. Đặt ra những bài toán lớn khiến chúng ta phải không ngừng cải tiến về khoa học trình độ,về kĩ thuật trồng thu hoạch,chế biến cà phê để cạnh tranh lành mạnh xứng đáng với những ưu đãi của thiên nhiên và sự nỗ lực cố gắng của nhà nước ta.

Mặt khác chúng ta có thế mạnh về con người, về lao động với trí thông minh, nhanh nhẹn, chăm chỉ, ..nguồn nhân công giá rẻ là một ưu thế giúp cho giá cà phê của ta có khả năng cạnh tranh với các nước trong cùng ngành.Các vùng đất trồng cà phê ngày càng được mở rộng chỉ còn bó hẹp trong các vùng của Tây nguyên.Bên cạnh đó đã có rất nhiều giống cây cà phê với khả năng chống sâu bệnh tốt hơn ,năng xuất cao hơn đang được nghiên cứu và đưa vào gieo trồng .Đó là những tín hiệu tốt cho xuất khẩu cà phê của ta trong tương lai.

Khó khăn

Một trong những khó khăn lớn nhất hiện nay đó chính là tiêu chuẩn khắt khe của hiệp hội cà phê thế giới, đây là yêu cầu cấp thiết cần phải thay đổi sau khi gia nhập các tổ chức thế giới đặc biệt là trở thành thành viên chính thức của WTO. Tiêu chuẩn mới cho cà phê (TCVN 4193-2005) ban hành từ 2005, đến nay mới có 10% số DN áp dụng, với khoảng 1-1,5% lượng cà phê xuất khẩu hàng năm. Vụ cà phê mới đã bắt đầu, song các DN vẫn lấn cấn vì chưa có quyết định về lộ trình áp dụng tiêu chuẩn mới từ Bộ KH-CN. Từ tháng 3/2007 về trước, cà phê có nguồn gốc từ Việt Nam bị thải loại chiếm tới 88% tổng số cà phê bị thải loại của thế giới, tăng 19% so với 6 tháng trước đó. Không chỉ mất tiền tỷ, cà phê Việt Nam còn bị mang tiếng xấu về chất lượng, uy tín sụt giảm. Điều đó nói lên sự cấp thiết về việc áp dụng tiêu chuẩn mới cho cà phê Việt Nam. Theo Trung tâm Nghiên cứu và Kiểm nghiệm càphê (CAFECONTROL):’’ Chất lượng cà phê do người nông dân sản xuất sấy không đảm bảo, mùi hóa chất sản sinh trong quá trình chế biến. Thực trạng thu hoạch cà phê cũng là điều đáng lo ngại khi tình trạng “vơ tuốt” quả xanh, quả chín vẫn diễn ra phổ biến; thậm chí tỷ lệ quả xanh khi thu hái còn chiếm tới 50-70%.Nguyên nhân của thực trạng trên là do người nông dân thường thu hoạch sớm (trước Tết Nguyên đán), điều này đã làm dịch chuyển lịch thời vụ về gần mùa mưa, khiến hạt càphê bị đen, mốc, sản lượng giảm, mất đi hương vị đích thực’’. Đây là nguyên nhân, nhiều nhà nhập khẩu e ngại khi mua càphê Việt Nam, mặc dù vẫn công nhận hương vị thuộc loại hàng đầu thế giới. Đã đến lúc người nông dân phải thực sự thấy rõ việc nâng cao chất lượng sản phẩm là yêu cầu cấp bách, không thể phó mặc cho doanh nghiệp hoặc trông chờ vào sự ăn may như lâu nay. Tuy nhiên, để khuyến khích nông dân thay đổi phương thức sản xuất, từ bỏ cách làm ăn cũ, các doanh nghiệp xuất khẩu cần có những bước đi đồng hành trong việc đề ra chính sách thu mua hợp lý, không nên đánh đồng mọi sản phẩm bằng nhau về giá cả. Đồng thời mạnh dạn đặt ra những điều kiện ràng buộc về chất lượng sản phẩm đối với người bán, gắn việc xuất khẩu với đầu tư phát triển vùng nguyên liệu và chế biến ở cơ sở. Nếu để tình hình sản xuất càphê như hiện nay, người sản xuất rất khó thực hiện được yêu cầu kỹ thuật từ thu hái đến bảo quản. Cây càphê không chỉ là lợi thế của Tây Nguyên mà còn là mặt hàng xuất khẩu chủ lực của Việt Nam, chính vì thế, bên cạnh những chính sách vĩ mô, chúng ta cần bắt đầu từ việc nhỏ nhất: Thay đổi nhận thức của nông dân, bởi chỉ có họ mới quyết định được chất lượng càphê xuất khẩu.

Trong thời gian gần đây ,xuất khẩu cà phê của Việt nam lại gặp phải những khó khăn mới. Đó là hầu hết các doanh nghiệp xuất khẩu cà phê ở Đắk Lắk đang gặp khó khăn do lãi suất cho vay của ngân hàng tăng cao trong khi doanh số, lợi nhuận từ xuất khẩu đang giảm.

Thực tế là nguồn vốn kinh doanh xuất khẩu cà phê của các doanh nghiệp lâu nay chủ yếu dựa vào vốn vay ngắn hạn của ngân hàng. Trong vài tháng qua, do biến động tài chính toàn cầu mà lãi suất cho vay ngắn hạn của các ngân hàng ở Đắk Lắk tăng cao, hiện lên đến 13% – 22%/năm, so với mức lãi suất trước đây khoảng 11,4% – 15%/năm. Muốn có vốn để thu mua cà phê xuất khẩu, doanh nghiệp không còn cách nào khác phải cố gắng đi vay.

Theo nhận định của các nhà đầu tư thì chưa bao giờ hoạt động xuất khẩu cà phê lại gặp khó khăn như hiện nay, ông đánh giá, mặc dù các doanh nghiệp xuất khẩu đã có nhiều kinh nghiệm đối phó với việc biến động giá cà phê trên thị trường thế giới nhưng với lãi suất ngân hàng cao như hiện nay, doanh nghiệp gần như “bó tay”. Theo quy định mới, doanh nghiệp xuất khẩu không được vay ngoại tệ mà chỉ được vay tiền đồng,mặt khác tiền đồng lại đang trở nên khan hiếm nên lãi suất vay đã trở thành sức ép lớn. Với việc trả lãi vay ngân hàng từ 1,3 – 1,5%/tháng, giá thành hàng xuất khẩu đã đội lên rất nhiều, trong khi giá xăng dầu, chi phí lưu thông cũng tăng cao. Theo tính toán, với giá cà phê hiện nay khoảng 33.000 đồng/kg thì mỗi kg doanh nghiệp phải mất gần 500 đồng tiền trả lãi vay vốn mua hàng, trong khi trước đây chỉ trả khoảng 200 đồng khi vay ngoại tệ (với lãi suất 0,5 – 0,6%/tháng). Thực trạng này khiến nhiều doanh nghiệp giảm xuất khẩu.Dẫn đến tình trạng nhiều doanh nghiệp kinh doanh cà phê nước ngoài với lợi thế lớn về vốn đã mở đại lý mua cà phê ở các tỉnh Tây Nguyên, thu hút mạnh lượng cà phê trong dân đưa ra giá mua cao, các doanh nghiệp “bản địa” không thể cạnh tranh về giá mua hàng đành giảm lượng xuất khẩu. Không chỉ có vậy nhiều người dân ký gửi cà phê còn bị ‘’ ăn chặn’’ .Bao nhiêu mồ hôi công sức đều bị một số doanh nghiệp vơ vét,lợi dụng giai đoạn khó khăn này làm lợi bất chính. Số lượng xuất khẩu cà phê trong năm nay được dự tiính giảm rõ rệt so với năm trước,có thể sẽ không đạt được con số ước tính từ những tháng đầu năm 2008 bởi khó khăn trong vay vốn.Trong thời điểm hiện tại, doanh nghiệp phải tìm cách xoay xở, tự cứu mình là chính, bằng mối quan hệ với các ngân hàng cho vay với lãi suất có lợi nhất, giảm các chi phí không cần thiết để hạ giá thành đầu vào, nếu không sẽ không thể bảo đảm hiệu quả kinh doanh, giữ được tiến độ xuất khẩu.

Thấy được những khó khăn trước mắt,chúng ta chỉ còn cách đối diện với nó,tìm ra những giải pháp tạm thời bình ổn lại giá cà phê xuất khẩu,vượt qua khó khăn với những nỗ lực hết mình của nhà nước ,doanh nghiệp và những người nông dân giữ vững vị trí trong xuất khẩu cà phê trên thế giới.